Eetbaar Hout

De hele idee van enten is om te zorgen dat de geënte schimmel de hele boomstam overneemt zodat andere schimmels (o.a. aanwezig in de lucht) geen plek meer krijgen. Door een hele reeks maatregelen is de kans tijdens de productiejaren heel erg klein.
Consumenten die toch twijfelen over een aanwezige paddenstoel kunnen een foto (‘s) en een kort verhaal mailen naar info@groenetakken.nl

Schaduwrijk, uit de volle zon en uit de tocht. Een geschikte schaduwrijke plek is bijvoorbeeld onder een boom dat de hele jaar rond schaduw geeft of onder een grote struik in de tuin of midden in het bos of een plek achter een gebouw dat aldoor schaduw geeft. Ook goed is een balkon uit de wind en uit de zon in een bak gevuld met licht vochtige aarde. In ieder geval NIET op tegels op een terras of in een open plek in de tuin of onder een boom omringd door weiland, ook niet naast een gebouw dat soms schaduw geeft. Een beetje zon per dag is geen probleem, ook een beetje wind is geen probleem.
Eetbaar Hout mag wel nat worden als het regent, maar moet geen plek krijgen met permanent vochtige grond want dat zorgt voor verrotting.
Een schaduwdoek is essentieel voor Eetbaar Hout in halfschaduw tijdens de vroege lenteweken (ca. maart – mei).

Shii-takestammen mogen in bad, andere soorten niet. Dompelen kan plaatsvinden tussen mei en eind oktober. Dompelen tijdens de wintermaanden heeft geen zin want de ontwikkeling komt niet op gang.
Een shii-takestam moet altijd droog zijn voor dat het gedompeld wordt. Tijdens een natte periode kan de stam een paar dagen binnen blijven totdat het droog aanvoelt. Daarna kan het in bad.
Dompelschema: dompelen, binnen 2 weken verschijnen de paddenstoelen, oogsten, de stam 6 weken met rust laten, opnieuw dompelen. Dompelen kan ook in september en oktober.
Gebruik altijd schoon koud water. Koud water is belangrijk om een temperatuur verschil te creëren tussen de luchttemperatuur en watertemperatuur (ca. 8 graden)  zodat de schimmel “wakker” kan schrikken.  Het gebruik van een ondiepe vijver midden in de zomer is bijvoorbeeld niet geschikt omdat het water waarschijnlijk te warm zal zijn.
Onderdompelen: de hele stam moet in één keer helemaal onder in het water gedompeld worden want de schimmel moet het idee krijgen dat het geen zuurstof krijgt en zal reageren met een poging om te overleven: paddenstoelen maken. Vaak is een gewicht nodig om de stam onder water te houden. Sproeien is geen alternatief voor dompelen.

Slakken kunnen de geur van paddenstoelen goed onderscheiden van hun omgeving en lijken een voorkeur te hebben voor de smaak. In het voorjaar zijn er meer slakken dan in het najaar en ze kunnen dan heel hongerig zijn.  Omdat ze vaak het beginnetje van een paddenstoel helemaal opeet is het enige bewijs van een “vlucht” of bloei de slijmsporen dat ze achter laten. De stam heeft gebloeid, maar heeft helaas geen oogst geproduceerd.
Een shii-takestam kan direct na het dompelen verplaatst naar een slakkenvrij koel en vochtig omgeving. Na het oogsten van de paddenstoelen moet de stam weer terug in de tuin. Nog een mogelijkheid is een shii-takestam ca. 10cm of zo op te hangen uit het bereik van een slak. Zorg dat er geen overhangende takken zijn. De stam moet liefst ‘s winters weer op de grond en liefst ook tussen de productieperiode.
Oesterzwamstammen kunnen niet verplaatst worden. Anti-slakken plakband gebruiken is een goede optie, ook voor shii-takestammen.

Duurzame houtsoorten (zoals eik) en exemplaren met een diameter groter dan 18 cm hebben vaak 2 jaar (ipv 1,5 jaar) nodig om door te groeien. Normaalgesproken heeft het mycelium 2 zomer periodes nodig om door een boomstam heen te groeien (gemiddelde inlandse eik met een lengte van 100 cm en diameter 8 – 14 cm).  Enten in het najaar – paddenstoelen 2 jaar later / enten in het voorjaar – paddenstoelen 1,5 jaar later.  In het geval van een zachte winter groeit het mycelium rustig door (ca. > 8C) in plaats van een pauze te nemen en kan de doorgroeiproces sneller afgerond zijn. Witte vlekken op de uiteinden van de stammen zijn een teken dat de boomstam doorgroeit is.
De bloei van een shii-takestam kan geforceerd worden door onder water te dompelen, maar soms na een flinke bui of na een koude nacht kunnen paddenstoelen spontaan verschijnen. Een spontane vlucht moet gezien worden als een oogst en een dompeling is niet meer nodig. Zes weken later kan de stam alsnog gedompeld worden of bloeit het weer vanzelf.

Oogst altijd als de hoedrand naar beneden gekruld is en als de lamellen zichtbaar zijn. De ontwikkeling kan soms heel snel gaan tijdens warm, vochtig weer; soms binnen een paar dagen. Als de hoedrand plat begint te worden, is de paddenstoel nog eetbaar maar minder smakelijk. Er is ook veel concurrentie van veel verschillende kleine insecten.
Pluk volwassen paddenstoelen voor een regenbui want de hoed van een paddenstoel kan ontzettend veel water absorberen. Na een regenbui is de smaak een stuk minder, is de paddenstoel heel sompig geworden en is maar een paar dagen houdbaar.
Een droge paddenstoel kan enkele dagen bewaard worden in een open bakje of tas in de koelkast.

Een lastig onderwerp om goed uit te leggen want te veel vocht is niet goed en te weinig ook niet. De grond voor Eetbaar Hout moet niet aldoor nat zijn want anders gaat de stam rotten. Droge grond dat nat kan worden door de regen is prima. Alle grondsoorten behalve zware klei, veen en arme zand zijn goed. Als de grond aan huis niet geschikt is gebruik dan beter grond in een ruime plantenbak en houd de grond licht vochtig.
Tijdens normale weersomstandigheden is er meestal voldoende vocht in de lucht en op de grond om geen extra vocht te hoeven geven. Tijdens lange warme periodes in de lente en zomer is het belangrijk dat de stammen niet uitdrogen. Fijne water druppels door een sproeier werken beter dan in één keer een emmer vol water geven. Als sproeien niet mogelijk is, is water geven onderaan de stam beter dan op de stam zodat het water kan verdampen. Zorg tijdens een hete zomerperiode dat de stammen meerdere keren per week vocht krijgen via natuurlijke kanalen of met hulp.
Een tip voor mensen met een lange stam is de stam horizontaal dichtbij of op de grond te houden tijdens de zomerperiode. De stam droogt minder snel uit omdat er meer vocht dichtbij de grond is dan hoger in de lucht.

Een schaduwdoek is nodig op locaties zonder permanente schaduw. Een loofboom geeft geen schaduw tijdens de winter maanden en een bosrijk situatie is beter dan een enkele boom. Een schaduwdoek is niet meer nodig als de bomen volop in blad zijn.
Een schaduwdoek is ook essentieel voor Eetbaar Hout  in halfschaduw tijdens de vroege lenteweken (ca. maart – mei).  Tijdens deze weken zijn de stammen erg kwetsbaar wanneer de zon volop aan het schijnen is, de temperatuur begint aangenaam te worden en dat er nog geen bladeren aan de bomen zijn. De schors van een stam kan uitdrogen, wellicht verbranden en scheuren met als resultaat dat de schimmel geen bescherming meer krijgt en dood gaat. Einde oefening.
Een schaduwdoek weerkaatst zonnestralen, maar houdt lucht en regen niet tegen. Aangeraden is om een doek te gebruiken dat hele bovenkant van de stam af kan dekken. Voorbeelden van geschikte (tweedehandse) schaduwdoeken zijn: afdekdoeken uit de agrarische sector, windbeschermingsdoeken uit de sportbranche, wegenbouwdoeken, banners uit de horeca-evenement sector, vliesdoeken, enzo. 

Pissebedden kunnen in grote getallen onder de schors van shii-takestammen gaan leven. Pissebedden in klein aantallen zijn niet erg, maar tientallen zijn (indirect) schadelijke voor het mycelium. Meestal is de aanwezigheid van pissebedden een teken dat de boomstam te droog is (geweest). Als er weinig pissebedden zijn dan is het aan te raden om de boomstam regelmatig meer vocht te geven, en/of een schaduwdoek overheen te doen en/of een andere plek met meer bescherming zoeken. In een fase met veel pissebedden is er niet veel meer aan te doen want de schors begint af te vallen en het is einde oefening.

Sommige vogels zoals spechten zoeken insecten onder de schors van Eetbaar Hout; vooral oudere stammen zijn populair. Een stukje schors wordt afgescheurd en er kleine gaten ontstaan door het gebruik van hun snavels. Een schaduwdoek of fruitnet met fijne mazen kan voldoende bescherming bieden tegen de vogels.

Op basis van de boomsoort is het mogelijk om de juiste paddenstoel te kiezen. Ook is diameter belangrijk. De beste lengte is vanaf 40 cm. Een goede combinatie levert vrijwel zeker een paar vluchten paddenstoelen op, een redelijke combinatie is onzeker en succes hangt van diverse factoren af.
Boomsoort x Paddenstoelsoort in tabelvorm

Paddenstoelsoort x Boomsoort
grijze oesterzwam
goed: berk, beuk met dm > 15 cm, populier, wilg met dm > 15 cm; stobbeteelt 
redelijk: haagbeuk, hazelaar, linde, paardenkastanje, zoete kers

trechter oesterzwamgoed: beuk met dm > 15 cm, iep, populier, wilg met dm > 15 cm
redelijk: berk, hazelaar

bleke oesterzwam
goed: beuk met dm > 15 cm, populier; stobbeteelt 
redelijk: wilg met dm > 15 cm

shii-take
goed met dm > 8 cm: inlands eik
redelijk met dm > 8 cm: berk, beuk met dm > 15 cm, els, haagbeuk, hazelaar, robinia, tamme kastanje, walnoot, zoete kers

nameko
goed met dm > 8 cm: inlands eik, beuk met dm >15 cm, populier, wilg
redelijk: berk, els, es, haagbeuk, paardenkastanje
fluweelpootje
goed: berk, populier, robinia, wilg; stobbeteelt
redelijk: beuk, es, esdoorn, haagbeuk, iep, linde, paardenkastanje, plataan, walnoot
kleine bundelzwam
goed: beuk, inlands eik, es, wilg; stobbeteelt
redelijk: berk, els
pruikzwam
redelijk: berk, beuk, inlands eik, els, paardenkastanje, robinia, tamme kastanje, walnoot, zoete kers
populierenleemhoed
goed: populier
eikhaas
goed: inlands eik, beuk

Elke paddenstoel heeft een voorkeur voor een bepaalde tijd van het jaar.
De lengte van de bloeiperiode is afhankelijk o.a. van de boomsoort, afmetingen en weersomstandigheden.

Buiten (Eetbaar hout) 
Tabel “Bloeiperiode Eetbare Paddenstoelen”
Binnen (kweekbalen en oesterzwam op koffiedik pakketten)
* De hele jaar, optimaal is in het voorjaar en najaar. Lastig tijdens een lange warme periode en midden in de winter.
*  Zorg dat de lucht vochtig genoeg is

Paddo’s vallen absoluut niet onder het assortiment van Groene Takken.
Groene Takken verkoopt helemaal geen verse paddenstoelen. De nadruk is op het maken en verkopen van Eetbaar Hout.

* afkomstig van een gezonde boom: anders is er een risico dat de stam al overgenomen is door een andere schimmel. Ga dus eerst na waarom een boom is gekapt als je een stammetje krijgt of vindt.
* pas gekapt / omgevallen boom (tussen 3 weken en 3 maanden enten): het hout moet nog vers zijn en niet uitgedroogd
* schors grotendeels intact (niet meer dan 10 % beschadiging): de schors beschermt de stam tegen uitdroging en ongedierte
* juiste diameter en lengte  – zie tabel van GT of de teelthandleiding van betreffend deuvelbroed
* goede match tussen boomsoort en paddenstoelsoort – zie tabel GT
* temperatuur boven nul graden tijdens het enten en tot twee weken na het enten, daarna kan de stam naar buiten