Teelttips / FAQ

Op basis van de boomsoort is het mogelijk om de juiste paddenstoel te kiezen. Ook is diameter belangrijk. De beste lengte is vanaf 40 cm. Een goede combinatie levert vrijwel zeker een paar vluchten paddenstoelen op, een redelijke combinatie is onzeker en succes hangt van diverse factoren af.
Boomsoort x Paddenstoelsoort in tabelvorm

Paddenstoelsoort x Boomsoort
grijze oesterzwam
goed: berk, beuk met dm > 15 cm, populier, wilg met dm > 15 cm; stobbeteelt 
redelijk: haagbeuk, hazelaar, linde, paardenkastanje, zoete kers

trechter oesterzwamgoed: beuk met dm > 15 cm, iep, populier, wilg met dm > 15 cm
redelijk: berk, hazelaar

bleke oesterzwam
goed: beuk met dm > 15 cm, populier; stobbeteelt 
redelijk: wilg met dm > 15 cm

shii-take
goed met dm > 8 cm: inlands eik
redelijk met dm > 8 cm: berk, beuk met dm > 15 cm, els, haagbeuk, hazelaar, robinia, tamme kastanje, walnoot, zoete kers

nameko
goed met dm > 8 cm: inlands eik, beuk met dm >15 cm, populier, wilg
redelijk: berk, els, es, haagbeuk, paardenkastanje

fluweelpootje
goed: berk, populier, robinia, wilg; stobbeteelt
redelijk: beuk, es, esdoorn, haagbeuk, iep, linde, paardenkastanje, plataan, walnoot

kleine bundelzwam
goed: beuk, inlands eik, es, wilg; stobbeteelt
redelijk: berk, els

pruikzwam
redelijk: berk, beuk, inlands eik, els, paardenkastanje, robinia, tamme kastanje, walnoot, zoete kers

populierenleemhoed
goed: populier

eikhaas
goed: inlands eik, beuk

Elke paddenstoel heeft een voorkeur voor een bepaalde tijd van het jaar.
De lengte van de bloeiperiode is afhankelijk o.a. van de boomsoort, afmetingen en weersomstandigheden.

Buiten (Eetbaar hout) 
Tabel “Bloeiperiode Eetbare Paddenstoelen”
Binnen (kweekbalen en oesterzwam op koffiedik pakketten)
* De hele jaar, optimaal is in het voorjaar en najaar. Lastig tijdens een lange warme periode en midden in de winter.
*  Zorg dat de lucht vochtig genoeg is

Slakken kunnen de geur van paddenstoelen goed onderscheiden van hun omgeving en lijken een voorkeur te hebben voor de smaak. In het voorjaar zijn er meer slakken dan in het najaar en ze kunnen dan heel hongerig zijn.  Omdat ze vaak het beginnetje van een paddenstoel helemaal opeet is het enige bewijs van een “vlucht” of bloei de slijmsporen dat ze achter laten. De stam heeft gebloeid, maar heeft helaas geen oogst geproduceerd.

Een shiitakestam kan direct na het dompelen verplaatst worden naar een slakkenvrij koele omgeving zoals in een schuur of in de bijkeuken. Na het oogsten van de paddenstoelen moet de stam weer terug in de tuin. Nog een mogelijkheid is een shiitakestam na het dompelen ca. 10-20cm of zo op te hangen uit het bereik van een slak. Zorg dat er geen overhangende takken zijn. Na het bloeien kan de shiitakestam weer terug op de grond en ook tussen de productieperioden.

Oesterzwamstammen kunnen niet verplaatst worden. Anti-slakken plakband gebruiken is een goede optie, ook voor shiitakestammen.

Oogst altijd als de hoedrand naar beneden gekruld is en als de lamellen zichtbaar zijn. De ontwikkeling kan soms heel snel gaan tijdens warm, vochtig weer; soms binnen een paar dagen. Als de hoedrand plat begint te worden is de paddenstoel nog eetbaar maar minder smakelijk. Er is ook veel concurrentie van veel verschillende kleine insecten.

Pluk volwassen paddenstoelen voor een regenbui want de hoed van een paddenstoel kan ontzettend veel water absorberen. Na een regenbui is de smaak een stuk minder, is de paddenstoel heel sompig geworden en is maar een paar dagen houdbaar.

Een droge paddenstoel kan enkele dagen bewaard worden in een open bakje of tas in de koelkast.

Het ‘bloei’ seizoen van de shii-take is vanaf half mei tot eind oktober / begin november. Vanaf half mei begin je met dompelen, na enige dagen / week verschijnen als het goed is de knoppen. Als deze zijn volgroeid kun je oogsten. Zomer shiitake – tot ca. 28C, winter shiitake – tot ca. 23C.

De stam gaat daarna 6 weken in rust waarna je de cyclus van dompelen en oogsten kunt herhalen. Na eind oktober / begin november gaat de stam in rust tot het volgen (voor)jaar. Het heeft geen zin meer om te dompelen na november heeft geen zin omdat de shii-take paddenstoel te langzaam groeit.

Schaduwrijk, uit de volle zon en uit de tocht. Een geschikte schaduwrijke plek is bijvoorbeeld onder een boom dat de hele jaar rond schaduw geeft of onder een grote struik in de tuin of midden in het bos of een plek achter een gebouw dat aldoor schaduw geeft. Ook goed is een balkon uit de wind en uit de zon in een bak gevuld met licht vochtige aarde. In ieder geval NIET op tegels op een terras of in een open plek in de tuin of onder een boom omringd door weiland, ook niet naast een gebouw dat soms schaduw geeft. Een beetje zon per dag is geen probleem, ook een beetje wind is geen probleem.
Eetbaar Hout mag wel nat worden als het regent, maar moet geen plek krijgen met permanent vochtige grond want dat zorgt voor verrotting.
Een schaduwdoek is essentieel voor Eetbaar Hout in halfschaduw tijdens de vroege lenteweken (ca. maart – mei).

Shiitakestammen mogen in bad, andere soorten niet. Dompelen kan plaatsvinden tussen mei en eind oktober. Dompelen tijdens de wintermaanden heeft geen zin want de ontwikkeling komt niet op gang.

Een shiitakestam moet altijd droog zijn voor dat het gedompeld wordt. Tijdens een natte periode kan de stam een paar dagen binnen blijven totdat het droog aanvoelt. Daarna kan het in bad.
Dompelschema: dompelen, binnen 2 weken verschijnen de paddenstoelen, oogsten, de stam 6 weken met rust laten, opnieuw dompelen.

Gebruik altijd schoon koud water. Koud water is belangrijk om een temperatuur verschil te creëren tussen de luchttemperatuur en watertemperatuur (ca. 8 graden)  zodat de schimmel “wakker” kan schrikken.  Het gebruik van een ondiepe vijver midden in de zomer is bijvoorbeeld niet geschikt omdat het water waarschijnlijk te warm zal zijn.

Onderdompelen: de hele stam moet in één keer helemaal onder in het water gedompeld worden want de schimmel moet het idee krijgen dat het geen zuurstof krijgt en zal reageren met een poging om te overleven: paddenstoelen maken. Vaak is een gewicht nodig om de stam onder water te houden. Sproeien is geen alternatief voor dompelen.

De termen ‘winter’ en ‘zomer’ voor shiitake zijn gerelateerd aan het bloeiseizoen, niet aan het moment van enten. Beide soorten hebben al een keer paddenstoelen geproduceerd, een garantie dat ze het echt doen!

Paddenstoelen zijn erg gevoelig voor weersomstandigheden. Wisselvallig weer zorgt vaak voor een ruime oogst terwijl een lang eentonig weertype vaak zorgt voor teleurstellingen.

Zomer shiitakestammen kunnen vanaf half mei (ca. week 20) geactiveerd worden door te dompelen. Ze hebben een voorkeur voor warme dagen en produceren paddenstoelen tot ca. 28°C. Een vlucht (oogst) midden in de zomer is niet uitzonderlijk. Plukken kan doorgaan tot begin oktober. De grootte van de paddenstoelen is vergelijkbaar met de shiitake paddenstoelen in de supermarkt, maar er kunnen heel veel tegelijk op een shiitakestam verschijnen (soms tot 100 stuks).

Winter shiitakestammen houden ook van een beetje warmte, maar niet meer dan 23°C. Ze worden ook vanaf half mei (ca. week 20) wakker en soms zijn ze nog aan het werk in juni. Tijdens een koele zomer kunnen ze evengoed actief zijn, maar meestal is het hoogseizoen september tot eind oktober / begin november. De dikke vlezige paddenstoelen zijn net kleine huisjes die vastzitten aan de stam, wellicht minder in aantal dan de zomer shii-take paddenstoelen, maar wel een stuk zwaarder. Prachtig om te snijden en te drogen.

Een lastig onderwerp om goed uit te leggen want te veel vocht is niet goed en te weinig ook niet. De grond voor Eetbaar Hout moet niet aldoor nat zijn want anders gaat de stam rotten. Droge grond dat nat kan worden door de regen is prima. Alle grondsoorten behalve zware klei, veen en arme zand zijn goed. Als de grond aan huis niet geschikt is gebruik dan beter grond in een ruime plantenbak en houd de grond licht vochtig.

Tijdens normale weersomstandigheden is er meestal voldoende vocht in de lucht en op de grond om geen extra vocht te hoeven geven. Tijdens lange warme periodes in de lente en zomer is het belangrijk dat de stammen niet uitdrogen. Fijne water druppels door een sproeier werken beter dan in één keer een emmer vol water geven. Als sproeien niet mogelijk is, is water geven onderaan de stam beter dan op de stam zodat het water kan verdampen. Zorg tijdens een hete zomerperiode dat de stammen meerdere keren per week vocht krijgen via natuurlijke kanalen of met hulp.

Een tip voor mensen met een lange stam is de stam horizontaal dichtbij of op de grond te houden tijdens de zomerperiode. De stam droogt minder snel uit omdat er meer vocht dichtbij de grond is dan hoger in de lucht.

Sommige vogels zoals spechten zoeken insecten onder de schors van Eetbaar Hout; vooral oudere stammen zijn populair. Een stukje schors wordt afgescheurd en er kleine gaten ontstaan door het gebruik van hun snavels. Een schaduwdoek of fruitnet met fijne mazen kan voldoende bescherming bieden tegen de vogels.

Pissebedden kunnen in grote getallen onder de schors van shii-takestammen gaan leven. Pissebedden in klein aantallen zijn niet erg, maar tientallen zijn (indirect) schadelijke voor het mycelium. Meestal is de aanwezigheid van pissebedden een teken dat de boomstam te droog is (geweest). Als er weinig pissebedden zijn dan is het aan te raden om de boomstam regelmatig meer vocht te geven, en/of een schaduwdoek overheen te doen en/of een andere plek met meer bescherming zoeken. In een fase met veel pissebedden is er niet veel meer aan te doen want de schors begint af te vallen en het is einde oefening.

* Haal de shiitakestam en/of oesterzwamstam direct uit de doos
Waar bewaren? Meerdere opties, maar altijd luchtig en dichtbij de grond
1) beschutte plek in de tuin of
2) onverwarmde ruimte of
3) koele plek in huis (niet naast de verwarming)
* Inpakken: zo kort mogelijk voor het weggeven.
Natte stam? Plaats de stam eerst in een plastic zak, daarna inpakken.

Duurzame houtsoorten (zoals eik) en exemplaren met een diameter groter dan 18 cm hebben vaak 2 jaar (ipv 1,5 jaar) nodig om door te groeien. Normaalgesproken heeft het mycelium 2 zomer periodes nodig om door een boomstam heen te groeien (gemiddelde inlandse eik met een lengte van 100 cm en diameter 8 – 14 cm).  Enten in het najaar – paddenstoelen 2 jaar later / enten in het voorjaar – paddenstoelen 1,5 jaar later. 

In het geval van een zachte winter groeit het mycelium rustig door (ca. > 8C) in plaats van een pauze te nemen en kan de doorgroeiproces sneller afgerond zijn. Witte vlekken op de uiteinden van de stammen zijn een teken dat de boomstam doorgroeit is.

De bloei van een shiitakestam kan geforceerd worden door onder water te dompelen, maar soms na een flinke bui of na een koude nacht kunnen paddenstoelen spontaan verschijnen. Een spontane vlucht moet gezien worden als een oogst en een dompeling is niet meer nodig. Zes weken later kan de stam alsnog gedompeld worden of bloeit het weer vanzelf

De boomstam moet afkomstig zijn van een gezonde boom. De boom is schimmelvrij. De hele idee van enten is om te zorgen dat de geënte schimmel de hele boomstam overneemt zodat andere schimmels (o.a. aanwezig in de lucht) geen plek meer krijgen. Door een hele reeks maatregelen is de kans tijdens de productiejaren heel erg klein.
Consumenten die toch twijfelen over een aanwezige paddenstoel kunnen een foto (‘s) en een kort verhaal mailen naar info@groenetakken.nl

Een schaduwdoek is nodig op locaties zonder permanente schaduw. Een loofboom geeft geen schaduw tijdens de winter maanden en een bosrijk situatie is beter dan een enkele boom. Een schaduwdoek is niet meer nodig als de bomen volop in blad zijn.

Een schaduwdoek is ook essentieel voor Eetbaar Hout  in halfschaduw tijdens de vroege lenteweken (ca. maart – mei).  Tijdens deze weken zijn de stammen erg kwetsbaar wanneer de zon volop aan het schijnen is, de temperatuur begint aangenaam te worden en dat er nog geen bladeren aan de bomen zijn. De schors van een stam kan uitdrogen, wellicht verbranden en scheuren met als resultaat dat de schimmel geen bescherming meer krijgt en dood gaat. Einde oefening.

Een schaduwdoek weerkaatst zonnestralen, maar houdt lucht en regen niet tegen. Aangeraden is om een doek te gebruiken dat hele bovenkant van de stam af kan dekken. Voorbeelden van geschikte (tweedehandse) schaduwdoeken zijn: afdekdoeken uit de agrarische sector, windbeschermingsdoeken uit de sportbranche, wegenbouwdoeken, banners uit de horeca-evenement sector, vliesdoeken, enzo. 

Eigen stam enten, waar moet ik op letten?
* afkomstig van een gezonde boom: anders is er een risico dat de stam al overgenomen is door een andere schimmel. Ga dus eerst na waarom een boom is gekapt als je een stammetje krijgt of vindt.
* pas gekapt / omgevallen boom (tussen 3 weken en 3 maanden enten): het hout moet nog vers zijn en niet uitgedroogd
* schors grotendeels intact (niet meer dan 10 % beschadiging): de schors beschermt de stam tegen uitdroging en ongedierte
* juiste diameter en lengte  – zie tabel van GT of de teelthandleiding van betreffend deuvelbroed
* goede match tussen boomsoort en paddenstoelsoort – zie tabel GT
* temperatuur boven nul graden tijdens het enten en tot twee weken na het enten, daarna kan de stam naar buiten

Alle net geënte Eetbaar Hout stammen moeten de eerste 2 weken vorstvrij blijven want het mycelium is gevoelig voor temperaturen onder nul graden. Het maakt niet uit waar de net geënte stammen komen te liggen, binnen in een niet te warme ruimte kan ook, maar niet direct naast de verwarming. Daarna kan de stam naar buiten.

Eetbaar Hout is een product voor buiten, het hele jaar rond. De schimmel is tijdens de wintermaanden in rust en trekt zich terug in de stam. Een schimmel kan tegen vorst en slecht weer. Vanaf het voorjaar, als de temperatuur begint te stijgen, wordt de schimmel weer levenslustig.
En pas geënte boomstam moet WEL 2 weken na het enten vorstvrij liggen. Daarna kan het naar buiten.

Alle deuvels zitten vol met de gewenste schimmel, maar het is niet altijd zichtbaar. Vers geënte deuvels zijn meestal erg kaal, maar een paar maanden later kunnen ze erg wit uitzien. Deze tweede fase is normaal en de deuvels zijn nog prima om verder gebruikt te worden. Een deuvel is niet meer goed als het te zacht is om in een gat te timmeren, meestal vele maanden later nadat het gemaakt is. Heel soms komt een groen gekleurde schimmel erbij, een Trichoderma soort. Deze natuurlijke schimmel komt overal voor en is onschuldig, maar concurreert wel met de gewenste schimmel. Een paar puntjes groene schimmel is niet erg, maar als de hele zak vol zit dan is het beter om de zak weg te gooien.

Nee, maar het is verstandig om genoeg weg te halen (voorzichtig met een staalborstel) zodat de boorgaten zichtbaar zijn. Elke boorgat is een potentiële plek voor andere schimmels, dus zorg dat elke gat direct gevuld wordt met een deuvel.

Enten kan jaarrond, maar de beste tijd om te enten is februari-maart tot uiterlijk half april. Regel eerst de stammen en bestel dan pas entstof (deuvelbroed). Zorg dat de stammen van gezonde, pas gekapte bomen zijn. Ent uiterlijk binnen drie maanden na de boomkap. 
De tweede beste periode is laat in het najaar.

Paddo’s vallen absoluut niet onder het assortiment van Groene Takken.
Groene Takken verkoopt helemaal geen verse paddenstoelen. De nadruk is op het maken en verkopen van Eetbaar Hout.