Dat dode boomstammen een belangrijke bron zijn van biodiversiteit wisten we al. Maar wat het betekent voor de rijkdom aan schimmels is nu onderzocht door leerstoelgroep Bosecologie en Bosbeheer van de WUR (Wageningen University & Research). Hierbij is gebruik gemaakt van het Project LogLife: onderzoek naar afbraak van dode stammen van een aantal loof- en naaldbomen in de periode vanaf 2012 op twee verschillende locaties in Nederland. De resultaten van 2012-2019 zijn beschreven in het Vakblad van Natuur, Bos & Landschap van april 2023*. Wat kunnen we leren uit dit onderzoek en wat betekent dat voor de productie en oogst van Eetbaar Hout?
Paddenstoelen zijn de eetbare vruchtlichamen van schimmels die van nature voorkomen op hout in het bos. Bij Groene Takken worden boomstammen van gezonde (dus schimmelvrije) bomen geënt met bepaalde schimmels. Hiermee krijgt de boomstam een tweede leven als voedselbron. Daarom noemen we het Eetbaar Hout. Deze ingebrachte schimmel is dol op de suikers in het hout en heeft geen concurrentie. Maar daarmee stopt het niet: daarna gaan andere schimmels en organismen zoals insecten, mossen en bacteriën vrolijk door met de afbraak totdat de boomstam helemaal verteerd is. Dit kan vele jaren duren, o.a. afhankelijk van de soort en dikte van de boomstam.
In het onderzoek van de WUR bleek dat de soortensamenstelling van de paddenstoelen door de jaren verschoof en gestaag toenam. In totaal zijn over 8 jaar 225 soorten paddenstoelen gevonden. Uiteraard niet allemaal tegelijk; in het beginfase zijn er veel generalisten en later veel specialisten. Alhoewel de volgorde van successie onafhankelijk is van de boomsoort, is de successie sneller in bomen met een open hout structuur, zoals loofbomen. Ook verschillen in houtchemie zijn van belang. Zo zijn naaldbomen minder aantrekkelijk voor schimmels door de aanwezigheid van hars. Ze zijn hierdoor blijkbaar moeilijker te koloniseren met als resultaat minder schimmelsoorten op.
De auteurs ronden hun artikel af met tips voor bosbeheerders. Maar… deze tips zijn ook relevant voor iedereen met een tuin of ander stukje natuur. Schimmels maken deel uit van de natuur en ze horen ook in de tuin. Dood hout levert voedsel voor schimmels en door dood hout af te breken zorgen de schimmels voor veel essentiële lekkernijen voor andere kleine tuinbewoners. Deze organismes zijn nodig voor een gezonde bodem en een gezonde bodem is essentieel voor florerende planten.
En om weer even een link te leggen met Eetbaar Hout…..
- Gebruik altijd een boomstam van een gezonde boom als je zelf wilt enten
- Ent binnen 3 maanden na de kapdatum om te zorgen dat de boomstam niet bezet is door een andere schimmel
- Bekijk welke boom het beste past bij de gewenste paddenstoel (of andersom: welke paddenstoel bij welke boom) zie hier
- Volg de instructies op het kaartje en creëer de juiste omstandigheden voor de paddenstoel om te groeien d.w.z. een schaduwrijke plek en uit de tocht.
- Gooi uitgebloeide boomstammen niet weg maar gebruik het als voedselbank voor tuinbeestjes
* Ontleend aan: “Dood stamhout vol leven: bomen als bronnen van schimmelrijkdom” door Frank Sterck en collega’s, WUR.
